Διάσπαση προσοχής - Υπερκινητικότητα. Τι μπορούμε να κάνουμε σε κάθε ηλικία.

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μια από τις συχνότερες νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας, η οποία συνεχίζεται, κατά ένα σημαντικό ποσοστό, και στην ενήλικη ζωή. Εμφανίζεται στο 5-7% του μαθητικού πληθυσμού με σχέση συνήθως 3:1 υπέρ των αγοριών. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζονται στους ειδικούς συνήθως, μεταξύ 3 και 7 χρόνων. Η αναγνώριση του προβλήματος συμπίπτει, στις περισσότερες περιπτώσεις, με την ένταξη στο σχολείο, εξαιτίας των αυξημένων απαιτήσεων για συγκέντρωση της προσοχής, οργάνωση και συμμόρφωση στους κανόνες. Τα πυρηνικά συμπτώματα της ΔΕΠΥ, δηλ. η διάσπαση προσοχής, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα, θεωρούνται τόσο κοινά στην παιδική ηλικία, που συχνά η διάγνωση παραβλέπεται, ενώ σε πολλές περιπτώσεις τα προβλήματα που η ίδια η ΔΕΠΥ προκαλεί στη συμπεριφορά, στην κοινωνική προσαρμογή ή στη σχολική απόδοση, αποδίδονται σε άλλες καταστάσεις που μπορεί να συνυπάρχουν.

Τα βασικά συμπτώματα της ΔΕΠΥ

• Δυσκολεύεται να εστιάσει την προσοχή σε λεπτομέρειες και λάθη από απροσεξία
• Δυσκολεύεται στην οργάνωση δραστηριοτήτων
• Δυσκολεύεται στην ολοκλήρωση εργασιών
• Δυσκολεύεται σε εργασίες που απαιτούν αρκετή ώρα σκέψης και συγκέντρωσης. Π.χ. σχολικές εργασίες για το σπίτι
• Η προσοχή του διασπάται εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα
• Συχνά ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες
• Κινά νευρικά μέρη του σώματος ή και όλο το σώμα
• Δυσκολεύεται να παραμείνει σε ένα σημείο
• Δυσκολεύεται να παίξει ήσυχα
• Βιάζεται να δώσει απαντήσεις χωρίς να προσέξει την ερώτηση
• Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
• Συχνά διακόπτει τους άλλους
• Έχει εκρήξεις θυμού, εναλλαγές στο συναίσθημα, ανυπομονησία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, χαμηλή επίδοση στο σχολείο μπορεί να παρουσιάζονται.

Τα είδη της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής
*Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (ΔΕΠ), πρωταρχικά υπερκινητικού-παρορμητικού τύπου:
Χαρακτηρίζεται κυρίως από αυξημένη κινητική δραστηριότητα, δυσκολία προσοχής στις καθημερινές δραστηριότητες, συχνή διάσπαση προσοχής, παρορμητικότητα και δυσκολία του παιδιού να ελέγξει τον εαυτό του.
*Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (ΔΕΠ), πρωταρχικά τύπου μειωμένης προσοχής:
Χαρακτηρίζεται από διάσπαση και δυσκολία του παιδιού να διατηρήσει τη προσοχή του σε κάτι, δυσκολία συγκράτησης λεπτομερειών, και δυσκολία στην ολοκλήρωση αυτού που κάνει. Σε αντίθεση με το προηγούμενο είδος, συνήθως το παιδί είναι ντροπαλό, αφηρημένο και αγχώδες.
*Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (ΔΕΠ) μικτού τύπου:
Είναι η πιο συχνή μορφή ΔΕΠ. Σε αυτή την κατηγορία συνυπάρχουν τα χαρακτηριστικά των δύο προηγούμενων.
*Σωστή διάγνωση
Για να δοθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ ένα παιδί θα πρέπει να παρουσιάζει τα σχετικά χαρακτηριστικά σε τουλάχιστον δύο περιστάσεις (π.χ. και στο σπίτι και στο σχολείο).

Πρακτικές βοήθειας για τους παιδαγωγούς

• Σιγουρευτείτε ότι έχετε να κάνετε με ΔΕΠΥ.
• Οργανώστε την υποστήριξή σας. Βεβαιωθείτε ότι έχετε την υποστήριξη του σχολείου και των γονέων και ότι υπάρχει κάποιος ειδικός που να μπορείτε να τον συμβουλευτείτε όταν συναντήσετε πρόβλημα
• Να ξέρετε τα όριά σας. Μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια. Εσείς ως εκπαιδευτικός δεν είστε υποχρεωμένος να είστε και ειδικός. Γι' αυτό δε θα πρέπει να διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια όταν θεωρήσετε πως την έχετε ανάγκη.
• Ρωτήστε το μαθητή για το τι θα τον βοηθούσε. Αν ρωτήσετε, θα σας πει τι το βοηθάει και τι το δυσκολεύει, ενώ θα χτίσετε μαζί του μια σχέση εμπιστοσύνης.
• Να θυμάστε ότι έχουν ανάγκη από τη δομή και την οργάνωση. Το περιβάλλον τους οφείλει να δομεί εξωτερικά αυτό που εκείνοι δεν μπορούν να δομήσουν εσωτερικά από μόνοι τους. Φτιάξτε λίστες. Αυτό θα τα ωφελήσει πολύ. Ένας πίνακας ή μια λίστα που θα χρησιμοποιούν ως σημείο αναφοράς όταν χάνονται κατά τη διάρκεια μίας δραστηριότητάς τους.
• Χρειάζονται υπενθυμίσεις, προκαταρκτικές παρουσιάσεις, επανάληψη, δομή.
• Αναρτήστε κανόνες. Να τους γράψετε σε ευδιάκριτο μέρος. Τα παιδιά δε θα νιώθουν άγχος αν γνωρίζουν τι περιμένετε από αυτά.
• Να επαναλαμβάνετε τις οδηγίες προφορικά ή και γραπτά.
• Να έχετε συχνή βλεμματική επαφή. Μπορείτε να το "επαναφέρετε" χρησιμοποιώντας το βλέμμα.
• Βάλτε το παιδί να καθίσει κοντά σας ή σε εκείνο το σημείο που βρίσκεστε το μεγαλύτερο μέρος της ώρας. Αυτό θα συντελέσει αποτελεσματικά στη μείωση της έντονης κινητικότητάς τους, που τόσο τα ταλαιπωρεί.
• Θέστε όρια και περιορισμούς. Στόχος της επιβολής ορίων είναι να συγκρατήσετε και να καθησυχάσετε τα παιδιά, όχι να τα τιμωρήσετε. Να επιβάλλετε τα όρια με συνέπεια και λογική.
• Να έχετε όσο το δυνατό περισσότερο ξεκάθαρο και σαφές ημερήσιο πρόγραμμα. Τοποθετήστε το πάνω στον πίνακα της τάξης ή πάνω στο θρανίο του παιδιού. Να το χρησιμοποιείτε συχνά ως σημείο αναφοράς.
• Αν προτίθεστε να κάνετε κάποιες αλλαγές, όπως κάνουν αρκετοί έμπειροι εκπαιδευτικοί, ενημερώστε και προετοιμάστε τα παιδιά. Οι ανακατατάξεις και οι ξαφνικές αλλαγές τούς είναι δύσκολες. Τα αποπροσανατολίζουν
• Προσπαθήστε ώστε οι εργασίες για το σπίτι να στηρίζονται στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. Τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ δεν αντέχουν συνήθως το μεγάλο φόρτο εργασίας. Σπάστε τις μεγάλες εργασίες σε μικρότερες. Αυτό συνιστά μία από τις πιο σημαντικές τεχνικές διδασκαλίας για τα παιδιά με αυτά.
• Προσέξτε την υπερδιέγερση από τα εξωτερικά ερεθίσματα. Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσετε την έξαρσή του είναι να την προλάβετε.
• Τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν συχνά πρόβλημα μνήμης. Διδάξτε τους μικρά κόλπα, όπως μνημονικές τεχνικές, χρησιμοποιήστε βοηθητικές κάρτες κ.λπ. Συχνά επίσης έχουν προβλήματα με αυτό που ο Mel Levine αποκαλεί "ενεργό μνήμη", το χώρο της μνήμης δηλαδή που χρησιμοποιείται όταν προσπαθούμε να ολοκληρώσουμε μια εργασία. Οποιοδήποτε μικρό κόλπο μπορείτε να μηχανευτείτε - συνθηματικές κινήσεις, ομοιοκαταληξίες, κωδικούς και όλα τα σχετικά - μπορεί να βοηθήσει πολύ στη βελτίωση της μνήμης.
• Χρησιμοποιήστε σχεδιαγράμματα. Διδάξτε τους πώς να χρησιμοποιούν σχεδιαγράμματα. Διδάξτε τους υπογράμμιση. Αυτές οι τεχνικές δεν είναι εύκολες για αυτά, αλλά, εάν τις μάθουν, μπορεί να συντελέσουν στη δόμηση και στη σχηματοποίηση αυτού που μαθαίνουν τη στιγμή που το μαθαίνουν.
• Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα σύστημα με πόντους στο πλαίσιο της προσπάθειας για την αλλαγή της συμπεριφοράς ή ένα σύστημα επιβράβευσης για παιδιά μικρότερης ηλικίας. Τα παιδιά ανταποκρίνονται στην επιβράβευση και χρειάζονται κίνητρα.
• Δοκιμάστε να υπάρχει ένα Τετράδιο Σχολείου-Σπιτιού. Προσπαθήστε να κρατάτε σημειώσεις για την καθημερινή τους πρόοδο.
• Ζητήστε από τα μεγαλύτερα παιδιά να γράφουν τις ερωτήσεις τους για να μην τις ξεχνάνε.

Ποθητού Μαρία

Σύμβουλος Γονέων & Ανάπτυξης Παιδιού

Συντονίστρια Σχολών Γονέων & Εφήβων

Παιδαγωγός Προσχολικής Αγωγής Μέλος του Πανελληνίου Συνδέσμου Σχολών Γονέων

(Το κείμενο είναι βασισμένο στις οδηγίες του Dr Έντουαρντ Χάλογουελ,

παιδοψυχιάτρου, ιδρυτή του Κέντρου Γνωστικής και Ψυχικής Υγείας στο Σάντμπερι της Μασαχουσέτης,

καθηγητή στο τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.)

Διαβάστε περισσότερα: http://www.xamogelakia.com/news/%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CF%83%CF%80%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CE%BF%CF%87%CE%AE%CF%82-%CF%85%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%BA%CE%B9%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-%CF%84%CE%B9-%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%81/